Γυναικολογία

Η κυτταρολογική εξέταση κατα Παπανικολάου (τεστ Παπ) είναι μια απλή εξέταση που ανακαλύφθηκε απο τον Έλληνα Ιατρό Παπανικολάου ο οποίος , μετανάστευσε στις Η.Π.Α. προκειμένου να αναπτύξη την έρευνα του.Πρόκειται για μια μέθοδο ελέγχου του πληθυσμού , η οποία σκοπό έχει να διαγνώσει αρκετά νωρίς αλλοιώσεις του τραχήλου της μήτρας έτσι ώστε σε στάδια θεραπεύσιμα να επεμβαίνει ο Ιατρος πριν αυτά εξελιχθούν σε καρκίνο του τραχήλου. Απαραίτητο να γίνεται κάθε χρόνο για τις γυναίκες που βρίσκονται πριν την εμμηνόπαυση και κάθε έξι μήνες για τις γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση .Οι σεξουαλικά δραστήριες γυναίκες όλων των ηλικιών έχουν πιθανότητα μεγαλύτερη για να αναπτύξουν αυτή την κακοήθεια όσο πιο πολλούς ερωτικούς συντρόφους έχουν.

Η επανάληψη του τεστ Παπ με αυτό το ρυθμό θεωρείται ικανοποιητική, δεδομένου ότι οι περισσότεροι τύποι του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας μεγαλώνουν αργά.

Το Τεστ Παπ έχει πολύ μικρό κόστος, πολύ μικρή χρονική διάρκεια πέντε - δέκα λεπτών αλλά μπορεί να γλιτώσει τη γυναίκα από πλήθος βαριές συνέπειες.

Με το τεστ Παπ γίνεται λήψη κυττάρων από τον κόλπο,τον τράχηλο και τον ενδοτράχηλο. Ο γυναικολόγος επιστρώνει τα κύτταρα αυτά σε πλάκες και, αφού μονιμοποιήσει το παρασκεύασμα, το στέλνει στον κυτταρολόγο. Ο κυτταρολόγος μικροσκοπεί τα πλακίδια, και περιγράφει διάφορες προκαρκινικές καταστάσεις για τον τράχηλο της μήτρας, εάν υπάρχουν.

Η κολποσκόπηση είναι μια διαδικασία που επιτρέπει την λεπτομερή εξέταση του τραχήλου με τη χρήση ενός ειδικού μικροσκοπίου που λέγεται κολποσκόπιο. Κατά την εξέταση, η οποία είναι εντελώς ανώδυνη, ο γιατρός επεξεργάζεται τον τράχηλο της μήτρας με ειδικές χρώσειςκαι αναζητά περιοχές που ενδεχομένως ευθύνονται για τα αλλοιωμένα κύτταρα που έχουν εντοπιστεί στο τεστ Παπανικολάου.Κατόπιν εάν υπάρχουν ύποπτες περιοχές που χρήζουν περαιτέρω διερεύνησης, λαμβάνονται δείγματα τραχηλικού ιστού, γίνεται δηλαδή βιοψία ,τα οποία στέλνονται στο παθολοανατομικό εργαστήριο όπου και ουσιαστικά τίθεται η διάγνωση. Αναλόγως της διαγνώσεως σχηματοποιείται και το πλάνο της περαιτέρω αντιμετώπισης είτε συντηρητικά (πλειοψηφία των περιπτώσεων), είτε επεμβατικά.

Εδω και λίγα χρόνια , δημιουργήθηκε και δόθηκε στην κυκλοφορία το εμβόλιο κατά του HPV, με το οποίο δίνεται η δυνατότητα πρόληψης του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Ο συνδυασμός του test Παπανικολάου και ο έγκαιρος εμβολιασμός, προλαμβάνει το 90% των περιπτώσεων καρκίνου του τραχήλου της μήτρας.

Στη χώρα μας έχουν εγκριθεί και ενταχθεί στο εθνικό πρόγραμμα εμβολιασμών, δύο εμβόλια το GARDASIL και το CERVARIX τα οποία χορηγούνται δωρεάν από τα ασφαλιστικά ταμεία. Όσον αφορά στην ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κοινού, είναι ευθύνη και υποχρέωση των επαγγελματιών υγείας η σωστή στάση απέναντι στον εμβολιασμό.

Προτεινόμενη ηλικία εμβολιασμού είναι τα 12- 15 έτη, λόγω καλύτερης ανοσιακής απάντησης καθώς και λόγω χαμηλής πιθανότητας εγκατεστημένης λοίμωξης, αφού σ΄αυτή την ηλικία οι περισσότερες γυναίκες δεν έχουν αρχίσει τη σεξουαλική τους δραστηριότητα.

Ο εμβολιασμός δύναται να γίνει σε γυναίκες εώς 25 ετών , αλλά κανόνας είναι οτι οσο πιο νέα εμβολιαστεί η γυναίκα , τόσο καλύτερη ανοσία επιτυγχάνεται . Δεν συνιστάται ο εμβολιασμός κατά την περίοδο της κύησης, ούτε αποτελεί ένδειξη διακοπής αυτής. Ωστόσο, επιτρέπεται η χορήγηση του εμβολίου κατά τη διάρκεια του θηλασμού.

Στο μέλλον ειναι πολύ πιθανό να συστήνεται ο εμβολιασμός και στα αγόρια , δεδομένου οτι θα αποδειχθεί το όφελος της πράξης αυτ’ης στη δημόσια υγεία .

Πρέπει ωστόσο , να τονιστεί το προφανές : το εμβόλιο βοηθά την πρόληψη και όχι για την θεραπεία του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Με τον εμβολιασμό δεν αναστέλλεται λοίμωξη που ήδη υπάρχει, ούτε κάποια ήδη υπάρχουσα νεοπλασία του ενδοεπιθηλίου.

Το εμβόλιο θεωρείται ασφαλές . Πιθανές παρενέργειες αποτελουν η αντίδραση στην περιοχή της ένεσης, κεφαλαλγία, μυαλγία και αίσθημα κόπωσης. Τα παραπάνω συμπτώματα υποστρέφουν σχετικά γρήγορα , χωρίς ιατρική παράμβαση .

Τα ινομυώματα της μήτρας αποτελούν την πιο συχνή ανωμαλία της μήτρας της γυναίκας. Είναι καλοήθεις όγκοι και απασχολούν συνήθως ηλικίες 22-55 ετών. Το μέγεθος τους μπορεί να είναι από λίγα χιλιοστά μέχρι πολλά εκατοστά, έτσι ώστε είναι δυνατόν να καταλαμβάνουν όλη την κοιλιακή χώρα..Φαίνεται οτι η κληρονομικότητα σε συνδυασμό με τα αυξημένα επίπεδα ορμονών (οιστρογόνων) στο αίμα της γυναίκας προδιαθέτουν στην ανάπτυξη των ινομυωμάτων . Ανάλογα με τη θέση τους στη μήτρα, τα ινομυώματα διακρίνονται σε υπορογόνια, υποβλεννογόνια και ενδοτοιχωματικά.

Τα υπορογόνια ινομυώματα εντοπίζονται κάτω από τον ορογόνο χιτώνα , στην εξωτερική επιφάνεια της μήτρας
Τα ενδοτοιχωματικά ινομυώματα εντοπίζονται μέσα στο μυϊκό τοίχωμα της μήτρας. Συνήθως καθώς αυξάνονται επεκτείνονται προς τον ορογόνο χιτώνα στην πρόσθια ή στην οπίσθια επιφάνεια της μήτρας, ή στο πλάγιο τοίχωμα της μήτρας, οπότε και επιφέρουν διαφορετικά συμπτώματα.

Τα υποβλεννογόνια είναι αυτά που εντοπίζονται κάτω από το ενδομήτριο , μέσα στην κοιλότητα της μήτρας.

Τα ινομυώματα συνήθως δεν έχουν κανένα σύμπτωμα, κυρίως όταν είναι μικρά. Ανακαλύπτονται σε τυχαία γυναικολογική εξέταση ή σε υπερηχογραφικό έλεγχο.Μπορεί όμως να παρουσιαστούν αιμορραγία , πόνος και αίσθημα βάρους που προκαλείται από την αύξηση του μεγέθους ή και υπογονιμότητα

Ινομυώματα και κύηση.

Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης τα ινομυώματα αυξάνουν σε μέγεθος πράγμα που είναι αποτέλεσμα της πλούσιας παραγωγής οιστρογόνων από τον πλακούντα.

Ανάλογα με τη θέση εντόπισης ενός ινομυώματος μπορεί α) να προκληθεί αποβολή μίας κύησης, β) να χρειασθεί να γίνει καισαρική τομή όταν το ινομύωμα εμποδίζει την έξοδο του εμβρύου κολπικώς, ή γ) σπανίως μπορεί να χρειαστεί χειρουργική παρέμβαση πριν την ολοκλήρωση της κυήσεως επειδή ένα ινομύωμα πιέζει κάποιο ζωτικό όργανο της γυναίκας.

Όταν τα ινομυώματα βρίσκονται μέσα στο τοίχωμα της μήτρας, ή στην εξωτερική επιφάνειά της και το μέγεθός τους δεν ξεπερνάει τα 4-5 εκ χωρις να προκαλούν συμπτώματα , δεν επεμβαίνουμε χειρουργικά. Τα φάρμακα που υπάρχουν προκαλούν τεχνητή εμμηνόπαυση. Ο οργανισμός δεν παράγει οιστρογόνα και τα ινομυώματα μεγαλώνουν σε μέγεθος.

Αν υπάρχει λόγος επεμβαίνουμε χειρουργικά .Αναλόγως του μεγέθους των ινομυωμάτων επιλέγεται η χειρουργική προσέγγιση.

Η λαπαροσκοπική και η ρομποτική χειρουργική αποτελούν σύγχρονες μεθόδους ελάχιστης παρέμβασης στο σώμα της ασθενούς. Το χειρουργείο γίνεται από 3-4 πολύ μικρές τομές στην κοιλιά, με τη χρήση κάμερας και πολύ λεπτών εργαλείων. Ο ιατρός βλέπει την κοιλιά σε monitor και χειρουργεί χωρίς νυστέρι, με τη χρήση laser. Τέλος αφαιρεί το ινομύωμα από μία μικρή οπή του 1cm που υπάρχει ήδη στην κοιλιά, με ειδικό εργαλείο. Έτσι το αισθητικό αποτέλεσμα είναι άριστο αφού οι μικρές οπές συρράπτονται με την τεχνική της πλαστικής χειρουργικής. Επίσης η ασθενής δεν βιώνει τον πόνο της τομής, ούτε τις επιπλοκές της (διαπύηση, κήλη).

Η υστεροσκόπηση είναι η μέθοδος που χρησιμοποιείται, αν το ινομύωμα προβάλλει κατά το μεγαλύτερο μέρος του μέσα στην κοιλότητα της μήτρας. Κατά την υστεροσκόπηση ο ιατρός εισάγει από τον κόλπο μέσα στη μήτρα της ασθενούς μόνο ένα πάρα πολύ λεπτό εργαλείο με κάμερα, βλέπει ακριβώς τη θέση του ινομυώματος και το αφαιρεί από τον κόλπο, χωρίς καμία απολύτως τομή στην κοιλιά.

Η ενδομητρίωση είναι μια πάθηση κατά την οποία ενδομήτριο αναπτύσσεται σε περιοχές έξω από τη μήτρα, δηλαδή στα όργανα της κοιλιάς και της λεκάνης. Στις περιοχές αυτές αναπτύσσονται εστίες ή οζίδια ή κύστεις. Η ενδομητρίωση εμφανίζεται τις περισσότερες φορές:

• Στις ωοθήκες (ενδομητρίωμα ή σοκολατοειδής κύστη)
• Στη μήτρα ή τους συνδέσμους της
• Στο έντερο, στην ουροδόχο κύστη, στον κόλπο
• Στο περιτόναιο
• Σε απομακρυσμένα όργανα όπως το διάφραγμα και τον πνεύμονα.
• Στα τοιχώματα της κοιλιάς μετά από χειρουργικές επεμβάσεις

Η ενδομητριωτική βλάβη μοιάζει ιστολογικά με το ενδομήτριο, και κατά την διάρκεια της περιόδου παράγει και αυτή μικρές ποσότητες αίματος όπως και η μήτρα. Αυτές οι μικρές ποσότητες αίματος είναι η ανώμαλη συμπεριφορά της ενδομητρίωσης όπου δημιουργεί όλες τις παθολογικές βλάβες της νόσου. Με αυτόν τον μηχανισμό με την πάροδο των μηνών μπορεί να δημιουργηθούν σοκολατοειδείς (ενδομητριωσικές) κύστεις στην ωοθήκη, οι οποίες φέρουν αιματηρό περιεχόμενο. Ακόμα μπορεί να δημιουργηθούν βλάβες στην επιφάνεια του περιτοναίου με κόκκινες λευκές ή καφέ εστίες ή άλλες βλάβες πίσω από το περιτάναιο (στο έντερο, στην ουροδόχο κύστη, στον κόλπα) σαν μικρά ογκίδια (ενδομητριωσικοί όγκοι) οι οποιοι ειναι ιδιαίτερα επώδυνοι.

Πρόκειται για νόσο , η οποία αφορά κυρίως νέες γυναίκες 20 εώς 35 ετών – άρα πρόκειται για μία κατάσταση η οποία θέτει σε κίνδυνο την γονιμότητα της.
Αιτιολογία
Η παθογένεση της ενδομητρίωσης δεν είναι γνωστή , αν και αναπτύχθηκαν αρκετές θεωρίες απέτυχαν να την ερμηνεύουν πλήρως. Φαίνεται να υπάρχουν προδιαθεσικοί κληρονομικοί παράγοντες οι οποίοι σε συνδυασμό με ανοσολογικούς και περιβαντολογικούς παράγοντες έχουν σαν αποτέλεσμα την δημιουργία ενδομητριωσικών εστιών έξω από την μήτρα, σε άλλους χώρους της κοιλιακής χώρας της γυναίκας.Κατά μια άλλη θεωρία , αίμα κατά την περίοδο πέφτει μέσω των σαλπίγγων στην κοιλιακή χώρα, οπότε γίνεται εμφύτευση αυτών των κυττάρων του ενδομητρίου.

Διάγνωση

Η διάγνωση της ενδομητρίωσης γίνεται μονο χειρουργικά . Ακούγεται ακραίο να οδηγηθεί μία γυναίκα στο χειρουργικό κρεββάτι προκειμένου να ‘’βγεί’’ διάγνωση , όμως όταν αυτό γίνεται , ταυτόχρονα έχουμε και θεραπεία.Ευνόητο είναι οτι ο Ιατρός πρέπει να λάβει λεπτομερώς το ιστορικό της ασθενούς , προκειμένου να μην οδηγηθεί αδίκως η ασθενής στο χειρουργείο,δεδομένου ότι συνήθως τα συμπτώματα είναι ασαφή . Το κυριότερο σύμπτωμα είναι ο πόνος ο οποίος μπορεί να είναι κατά τη διάρκεια της εμμήνου ρύσεως ή κατά την διάρκεια της σεξουαλικής επαφής ή ακόμα και σε καθημερινή βάση στην κοιλιακή χώρα λόγω συμφύσεων ή λόγω διείσδυσης της νόσου στα νευρικά πλέγματα της κοιλιακής χώρας (προχωρημένο στάδιο).

‘Αλλες καταστάσεις οι οποίες θέτουν την υπόνοια ενδομητρίωσης περιλαμβάνουν την υπογονιμότητα , τις αλλαγές στην ψυχολογία της γυναίκας (κατάθλιψη, άγχος, αϋπνία κτλ).
Απαραίτητα πρέπει να εκτελεστεί υπερηχογραφικός έλεγχος, ενώ συμπληρωμάτικα μπορεί να χρειαστεί μαγνητική τομογραφία, βαριούχος υποκλυσμός και η πυελογραφία (όταν υποπτευόμαστε εκτεταμένη νόσο).
Η αιματολογική εξέταση που πρέπει να γίνεται είναι ο βιοχημικός δείκτης CA125 όπου στην ενδομητρίωση είναι αυξημένος.
Εντοπίση της Νόσου
Ωοθηκική
Πρόκειται γιά την πιο συχνή εμφάνιση της νόσου και συνήθως ανακαλύπτεται εύκολα κατά την διάρκεια ενός γυναικολογικού υπερήχου. Στον υπέρηχο παρατηρούνται κύστεις μέσα στις ωοθήκες, οι οποίες λόγω της σύστασης του υγρού παρουσιάζουν μια συγκεκριμένη ηπερηχογραφική εικόνα (σοκολατοειδής κύστη).Η ωοθηκική ενδομητρίωση δεν πονάει παρά μόνο αν συνοδεύεται από εστίες σε άλλες περιοχές όπως π.χ οπισθοπεριτοναϊκά.Η θεραπεία είναι επεμβατική και γίνεται λαπαροσκοπικά αφαίρεση της κύστης με το τοίχωμα της, χωρίς να επηρεαστεί η υπόλοιπη ωοθήκη, ώστε να διατηρηθεί η γονιμότητα.
Περιτοναϊκή

Η διάγνωση αυτής της μορφή της νόσου γίνεται τυχαία κατά την διάρκεια διαγνωστικής λαπαροσκόπησης. Παρουσιάζει εικόνα καφεοειδών ή κόκκινων κηλίδων στην επιφάνεια του περιτοναίου ,στις ωοθήκες,στη μήτρας , στο έντερο ή ακόμα στην ουροδόχο κύστη .
Οπισθoπεριτοναϊκή
Πρόκειται για την πιο σοβαρή μορφή της νόσου:δημιουργούνται σοβαρές ανατομικές διαταραχές και συνοδεύεται από άλγος κατά την διάρκεια της περιόδου , κατά τη σεξουαλική επαφή,την κενώση,την ούρηση αλλά και εν αιθρεία. Αυτή η μορφή ενδομητρίωσης δημιουργεί ογκίδια από ενδομητρικό ιστό τα οποία μπορεί να εντοπίζονται σε περιοχές όπως οι σύνδεσμοι της μήτρας και να επεκτείνονται προς τον κόλπο ή το ορθό, όπου εκεί υπάρχουν νευρικά πλέγματα. Με την πάροδο του χρόνου αυτά τα ογκίδια , αλλάζουν την τοπική ανατομία και προκαλούν συμφύσεις. Η οπισθοπεριτοναϊκή ενδομητρίωση, όταν συναντάται, συνήθως συνοδεύεται από ωοθηκική ή και περιτοναϊκή ενδομητρίωση.Αυτή είναι η εικόνα της γενικευμένης πυελικής ενδομητρίωσης, η οποία είναι από τις βαρύτερες μορφές και αποτελεί τη βασικότερη αιτία χρόνιου άλγους στη γυναίκα και υπογονιμότητας.
Θεραπεία
Υπάρχουν δύο χειρουργικές μέθοδοι : η ανοιχτή επέμβαση με μεγάλη τομή στην κοιλιά και η ενδοσκοπική επέμβαση με ρομποτική ή απλή λαπαροσκόπηση που γίνεται μέσω 3-4 πολύ μικρών οπών στην κοιλιακή χώρα μεγέθους 0,5-1εκ. Η ενδοσκοπική χειρουργική αφαίρεση προτιμάται και να στοχεύει στην καθολική εξαίρεση της νόσου ώστε να ελαχιστοποιηθούν οι υποτροπές και η γυναίκα να διατηρήσει ή να ανακτήσει τη γονιμότητα της
Η φαρμακευτική αγωγή συμπληρώνει συνήθως τη χειρουργική θεραπεία και στοχέυει στη τεχνητή εμμηνόπαυση και δίνεται συνήθως για έξι μήνες. Η θεραπεία αυτή μειώνει πολύ την περιτοναϊκή ενδομητρίωση αλλά δεν προσφέρει καμία θεραπεία στις ενδομητριωσικές κύστεις ή στους ενδομητριωσικούς όζους.

Κατά τον ετήσιο γυναικολογικό έλεγχο ανακαλύπτεται τυχαία η ύπαρξη κύστης ωοθήκης . Πολλές φορές μπορεί η κύστη ειναι ασυμπτωματική ,όμως κάποιες φορές συνοδευεται απο πόνο ή ανωμαλίες του κύκλου.

Στις ωοθήκες μπορούν να δημιουργηθούν διαφόρων ειδών κύστεις, οι οποίες είναι συνήθως σχηματισμοί γεμάτοι με υγρό.

Οι πιο συνηθισμένες καλοήθεις κύστεις στις γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας είναι οι κύστεις ωοθυλακίου και οι κύστεις ωχρού σωματίου και ακολουθούν οι ορώδεις, βλεννώδεις κύστεις ,τα ενδομητριώματα και οι δερμοειδείς κύστες-ενώ δεν αποκλείεται η ανάπτυξη κακοήθων κύστεων.Η διάγνωση γίνεται αποκλειστικά με υπερηχογράφημα έσω γεννητικών οργάνων, συνοδευόμενο από doppler για τον έλεγχο της αγγείωσης της κύστης ή και αξονική τομογραφία.Ταυτόχρονα χρειάζεται αιματολογικός έλεγχος για καρκινικούς δείκτες.


Κύστες Ωοθηλακίου
Είναι πολύ συχνές και συνήθως τις ανακαλύπτουμε τυχαία . Το μέγεθος τους μπορεί να φτάνει έως και τα 5 εκ.. Οφείλονται στη μη απορρόφηση του ωοθυλακικού υγρού σε ένα ωοθυλάκιο που δεν εξελίχθηκε φυσιολογικά. Είναι πιθανό να συνοδεύεται από διαταραχές του κύκλου και ήπιο αίσθημα πόνου . Συνήθως υποχωρούν από μόνες τους ή με τη χορήγηση αντισυλληπτικών. Αυτές οι κύστεις ΔΕΝ χειρουργούνται.

Κύστες Ωχρού Σωματίου
Οι κύστεις ωχρού σωματίου οφείλονται συνήθως σε ένα επίμονο ωχρό σωμάτιο που δεν απορροφήθηκε μετά την ωορρηξία ή σε ένα θυλάκιο που δεν υπέστη ρήξη. Η ύπαρξη τους συνοδεύεται από καθυστέρηση εμφάνισης εμμήνου ρύσεως.

Ενδομητριωσικές Κύστες
Μπορούν να δημιουργηθούν όταν αναπτύσσεται ενδομητρίωση στις ωοθήκες. Οι κύστεις αυτές είναι γνωστές και ως σοκολατοειδείς κύστεις λόγω της εμφάνισης τους.(περισσότερα βλ. Ενδομητρίωση). Οι κύστεις αυτές δεν απορροφούνται μόνες τους και χρειάζεται χειρουργική επέμβαση για την αφαίρεση τους.

Δερμοειδείς Κύστες (τερατώματα)
Εμφανίζονται έως τα 30 έτη και αποτελούν συνήθως τυχαίο εύρημα. Προέρχονται από εμβρυικά κύτταρα που έχουν εγκλωβισθεί στην ωοθήκη, και γι’αυτό ανευρίσκονται μέσα στις κύστεις αυτές τρίχες, νύχια, δόντια κ.α. Συνήθως δεν έχουν την παραμικρή συμπτωματολογία όμως μπορεί να εμφανιστούν και με ήπιο, ή έντονο κοιλιακό άλγος όταν προκληθεί συστροφή τους (τότε αποτελούν γυναικολογικό επείγον καιχρειάζεται άμεση χειρουργική επέμβαση για να μην νεκρωθεί η ωοθήκη). Είναι πολύ συχνός όγκος (10-20% όλων των ωοθηκικών νεοπλασμάτων) .Μπορεί ξεπεράσουν σε μέγεθος τα 30 εκατοστά. Πρέπει πάντα να αφαιρούνται για τον αποκλεισμό ύπαρξης κάποιας κακοήθειας, προτιμότερα λαπαροσκοπικά , με στόχο τη διατήρηση του μεγαλύτερου μέρους της ωοθήκης της γυναίκας.

Κακοήθεις κύστες
Τα συμπτώματα που μπορούν να προκαλέσουν είναι ο πόνος στην κοιλιακή χώρα, το αίσθημα βάρους , η διόγκωση της κοιλιάς, η κολπική αιμόρροια, καθώς και ενδοκρινολογικές διαταραχές (διαταραχές του κύκλου, πρώιμη εμφάνιση ήβης στα νεαρά κορίτσια, ανωμαλία ή και απουσία περιόδου, αρρενοποίηση).
Η διάγνωση, όπως και στις καλοήθεις κύστεις των ωοθηκών γίνεται αρχικά με γυναικολογική εξέταση, υπερηχογράφημα μήτρας-ωοθηκών, και στη συνέχεια οπωσδήποτε γίνεται doppler για τον έλεγχο της αγγείωσης της κύστης, αξονική τομογραφία, και αιματολογικός έλεγχος για καρκινικούς δείκτες .
Η θεραπεία είναι πάντοτε χειρουργική, συχνά σε συνδυασμό με χημειοθεραπεία .

Κάθε μήνα, σε κάθε γυναίκα που βρίσκεται σε αναπαραγωγική ηλικία,σε μια από τις δύο ωοθήκες παράγει μια κύστη έως 3 εκ. ("ωοθυλάκιο"), η οποία εμπεριέχει το ωάριο. Αυτή η κύστη σπάει στα μέσα του κύκλου ("ρήξη του ωοθυλακίου"), και τότε είναι οι γόνιμες μέρες της γυναίκας.

Στη πραγματικότητα η ωοθήκη δε ξεκινάει με μια κύστη, αλλά συνήθως 10-15, οι υπόλοιπες όμως δε θα ξεπεράσουν τα 5-8 χιλιοστά. Η ωοθήκη δηλαδή, επιλέγει ένα από τα 10-15 ωοθυλάκια, να εξελιχθεί σε ώριμο ωοθυλάκιο τον συγκεκριμένο μήνα.

Μερικές φορές δε συμβαίνει αυτή η εξέλιξη, αλλά όλα τα ωοθυλάκια παραμένουν στο στάδιο των 2-9 χιλιοστών. Αυτό φαίνεται στον υπέρηχο, σε μια χαρακτηριστική εμφάνιση, όπου όλα τα ωοθυλάκια είναι στην περιφέρεια της ωοθήκης. Όταν το βλέπουμε αυτό στον υπέρηχο λέμε οτι η ωοθήκη έχει εμφάνιση πολυκυστικής. Αυτό μπορεί να εμφανιστεί περιοδικά ακόμα και σε μία φυσιολογική γυναίκα, η οποία δεν έχει κανένα πρόβλημα.

Δε σημαίνει , λοιπόν , ότι κάθε γυναίκα με αυτη την υπερηχογραφική εικόνα έχει εγκατεστημένο σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών.Πρέπει να έχει τουλάχιστον 2 από τα 3 παρακάτω χαρακτηριστικά (τα κριτήρια του Ρόττερνταμ )

• Ορμονικές διαταραχές (αλλοίωσεις της σχέσης των ορμονών FSH και LH με συνέπεια καθυστέρηση εμφάνισης εμμήνου ρύσεως ή και παράλειψης κάποιων)
• Εικόνα πολυκυστικών ωοθηκών στον υπέρηχο
• Υπερανδρογοναιμία (με συνέπεια έντονη τριχοφυΐα,βραχνή φωνή , εμφάνιση ακμής)
Εάν η έντονη τριχοφυΐα είναι το κυρίως πρόβλημα, οι εναλλακτικές μας είναι τοπικές θεραπείες ή φάρμακα από το στόμα.

Οι διαταραχές του κύκλου μπορούν να αντιμετωπιστούν με αντισυλληπτικά χάπια εκτός και αν η γυναίκα επιθυμεί εγκυμοσύνη οπότε και διαλέγουμε μια διαφορετική προσέγγιση.

Σε κάθε περίπτωση μεγάλη σημασία πρέπει να δοθεί στον υγιεινό τρόπο ζωής με σωματική άσκηση , διακοπή καπνίσματος , ισορροπημένη διατροφή , μείωση σωματικού βάρους κτλ.

Kάθε ζευγάρι το οποίο αδυνατεί να αποκτήσει παιδιά ενώ κάνει ελεύθερες προσπάθειες για δυο χρόνια , όταν είναι ηλικίας κάτω των 35 ετών και έξι μήνες έως ένα χρόνο όταν είναι πάνω από 35 ετών , θεωρείται υπογόνιμο. Σε αυτή την περίπτωση θα πρέπει να επισκεφθεί το γυναικολόγο ώστε να εντοπιστεί το πρόβλημα το οποίο είναι πιθανό να εμποδίζει την απόκτηση ενός παιδιού.

Πολλοί μπορεί να είναι οι παράγοντες που δεν αφήνουν ένα ζευγάρι να τεκνοποιήσει. Mπορεί να ευθύνεται η γυναίκα (40%) , ο άντρας (40%) ή και οι δυο σύζυγοι(20%).

Ο γυναικείος παράγοντας αφορά τις ωοθήκες που πρέπει να παράγουν φυσιολογικά ωάρια , τις σάλπιγγες και το ενδομήτριο.

Ο ανδρικός παράγοντας αφορά τη φυσιολογική λειτουργία των γεννητικών οργάνων του. Θα πρέπει οι όρχεις να παράγουν ικανοποιητική ποιότητα και ποσότητα σπέρματος.

Πρέπει να γίνεται μια σειρά από εξετάσεις , όπως σπερμοδιάγραμμα , υστεροσαλπιγγογραφία και/ή λαπαροσκόπηση , ορμονικό προφίλ , υπερηχογράφημα κτλ .Οι εξετάσεις που θα προταθούν εξατομικευονται για κάθε ζευγάρι , μετά από συζήτηση με το γυναικολόγο .
Ανάλογα με τα αποτελέσματα των εξετάσεων προτείνεται η κατάλληλη μέθοδος οπως η παρακολούθηση φυσικού κύκλου , η πρόκληση ωοθηλακιορρηξίας , η ενδομητρική σπερματέγχυση ή η εξωσωματική γονιμοποίηση (In Vitro Fertilization)

ΙΝΟΜΥΩΜΑΤΑ . ΕΙΝΑΙ Η ΥΣΤΕΡΕΚΤΟΜΗ Η ΜΟΝΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ?
Τα ινομυώματα είναι καλοήθεις όγκοι , τα οποία απασχολούν ένα μεγάλο ποσοστό του γυναικείου πληθυσμού (εώς 75%) .(1)

Συνήθως είναι ασυμπτωματικά και ανακαλύπτονται στον ετήσιο έλεγχο ρουτίνας , υπάρχουν όμως και περιπτώσεις (κυρίως παραμελημένων περιστατικών ) που η συμπτωματολογία είναι έντονη ( μαζική αιμορραγία , έντονο κοιλιακό άλγος κτλ).

Στις περισσότερες γυναίκες μπορεί ο γυναικολόγος να επιλέξει την επιλογή της αναμονής , αν και η πρόβλεψη της αύξησης του μεγέθους των ινομυωμάτων ή της εμφάνισης συμπτωμάτων είναι αδύνατη. Σε μελέτες στις Η.Π.Α. διαπιστώθηκε ότι η μέση ετήσια αύξηση του όγκου των ινομυωμάτων ήταν 9%. Παρ’ όλα αυτά το εύρος των αλλαγών στο μέγεθος των ινομυωμάτων ήταν πολύ μεγάλο (από 25% συρρίκνωση εώς αύξηση 138% σε ένα μόνο έτος )(2). Επιπλέον , σε μια μη τυχαιοποιημένη μελέτη σε γυναίκες με ινομυώματα μετρίου ή μεγάλου μεγέθους που επιλέχτηκε παρακολούθηση χωρίς φαρμακευτική αγωγή δεν βρέθηκαν σημαντικές διαφορές στο 77% των γυναικών όσον αφορά την αιμορραγία ή τον πόνο μετά από 1 έτος (3).

Η επιλογή της αναμονής μπορεί να προτιμηθεί στην περίοδο της κλιμακτηρίου διότι μετά την εμμηνόπαυση η αιμορραγία θα σταματήσει και θα συρρικνωθούν τα ινομυώματα.

ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Ενδομήτριο σπείραμα ελεγχόμενης αποδέσμευσης λεβονοργεστρέλης .
Γυναίκες με ινομυώματα που σχετίζονται με μεγάλη αιμορραγία κατά την έμμηνο ρύση θα ωφεληθούν από τη θεραπεία με το ενδομήτριο σύστημα αποδέσμευσης λεβονοργεστρέλης (LNG-IUS). Μία μελέτη διαπίστωσε ότι οι γυναίκες με ινομύωματα μικρότερα από 5 cm και λιγότερο από το 50% του ινομυώματος εντός της ενδομήτριας κοιλότητας , είχαν μείωση στην απώλεια αίματος κατά 90% και αύξηση των επιπέδων αιματοκρίτη στο επόμενο έτος μετά την εισαγωγή ενός
LNG-IUS (4).

GNRH ανάλογα
Η συγκεκριμένη κατηγορία φαρμάκων έχει αποδειχθεί ότι μειώνει το μέγεθος της μήτρας κατά 35% και την ένταση της αιμορραγίας σε ποσοστό 95% των γυναικών(5). Εντούτοις , σε πολύ μεγάλο ποσοστό (95% των γυναικών) παρουσιάζονται παρενέργειες όπως εξάψεις (78%), κολπική ξηρότητα ( 32%) και παροδικοί πονοκέφαλοι (55%). Μερικές γυναίκες αντιμετωπίζουν, επίσης, αρθραλγίες, μυαλγίες, αϋπνίες, οιδήματα , συναισθηματική αστάθεια, κατάθλιψη , μειωμένη λίμπιντο κ.τ.λ. (6).
Επιπλέον, η υποοιστρογοναιμία που προκαλείται από τα GnRH ανάλογα μπορεί να οδηγήσει σε σημαντική απώλεια οστικής μάζας μετά από 6 μήνες θεραπείας (7). Μικρές δόσεις οιστρογόνων μπορούν να προστεθούν κατά τη θεραπεία (back up therapy). Αξίζει να σημειωθεί πάντως ότι μετά τη διακοπή της θεραπείας η έμμηνος ρύση επανεμφανίζεται σε 4-8 εβδομάδες και το μέγεθος της μήτρας επιστρέφει στα προ της αγωγής επίπεδα σε 4-6 μήνες .

Φαίνεται ότι σε περιεμμηνοπαυσιακές γυναίκες με ινομυώματα της μήτρας , η συγκεκριμένη θεραπεία είναι η πρώτη επιλογή: Σε ποσοστό 92% δύναται να αποφευχθεί η
χειρουργική επέμβαση. (8)

GnRH ανταγωνιστές

Η αυτοεξέταση μαστών είναι ο πιο εύκολος και ανώδυνος τρόπος για να εξετάζουν όλες οι γυναίκες το στήθος τους. Ένας τρόπος που μπορεί να συμβάλει σημαντικά στην έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του .Πρέπει να γίνεται μία φορά το μήνα , αμέσως μετά την περίοδο. Ιδανικές μέρες είναι από την 8η-10η μέρα του κύκλου γιατί τότε είναι κατά κανόνα οι μαστοί πιο μαλακοί και λιγότερο ευαίσθητοι

Τρόπος αυτοεξέτασης
Καθίστε μπροστά στον καθρέφτη με τα χέρια σας κάτω και παράλληλα με το σώμα σας. Αυτό που πρέπει να προσέξετε είναι εάν υπάρχει οποιαδήποτε αλλαγή στο μέγεθος ή στο σχήμα των μαστών καθώς επίσης εάν υπάρχει κάποιο εξόγκωμα , εισολκή (τράβηγμα του δέρματος προς τα μέσα) ή ερυθρότητα στη περιοχή του δέρματος ή της θηλής. Η εξέταση αυτή επαναλαμβάνεται με τα χέρια όρθια ή πίσω από το κεφάλι και έπειτα με τα χέρια τοποθετημένα στη μέση.

Αμέσως μετά ξαπλώστε στο κρεβάτι και βάλτε το ένα χέρι πίσω από το κεφάλι και με το άλλο χέρι ψηλαφήστε τον απέναντι μαστό.
Κάντε κυκλικές κινήσεις "σαρώνοντας" όλο το μαστό από έξω προς τα μέσα και από πάνω προς τα κάτω .

Στο τέλος πιέστε τη θηλή του κάθε στήθους. Εάν δούμε κάποιο υγρό ενημερώστε αμέσα το γυναικολόγο σας.

Η αυτοεξέταση των μαστών σας είναι μια συνήθεια , η οποία σας βοηθάει να χαρτογραφήσετε τους μάστους σας και –ενδεχομένως – να παρέχετε σημαντική βοήθεια στο γυναικολόγο σας κατα την ετήσια σας εξέταση !

Κλιμακτήριος είναι το χρονικό εκείνο διάστημα που η γυναίκα παρουσιάζει ορμονικές ανωμαλίες αλλά και ανωμαλίες εμμήνου ρύσεως και διαρκεί μερικά χρόνια πριν την εμμηνόπαυση.

Ως εμμηνόπαυση ορίζεται η χρονική περίοδος που ακολουθεί ένα έτος μετά την τελευταία έμμηνο ρύση και χαρακτηρίζεται από τη μη αναστρέψιμη και οριστική παύση της λειτουργίας της ωοθήκης.

Η γυναίκα γεννιέται με ένα ορισμένο αριθμό ωαρίων τα οποία αποθηκεύονται στις ωοθήκες. Η περίοδος και η ωορρηξία ρυθμίζονται από τις ορμόνες οιστραδιόλη και προγεστερόνη που παράγουν οι ωοθήκες. Κατά την εμμηνόπαυση οι ωοθήκες δεν παράγουν ωάριο κάθε μήνα , με συνέπεια η περίοδος να σταματά. Η περίοδος που θεωρείται μεταβατική πριν την οριστική κατάπαυση της λειτουργίας των ωοθηκών, ονομάζεται κλιμακτήριος. Αυτό το χρονικό διάστημα διαρκεί συνήθως από 2 -10 χρόνια.

Οι περισσότερες γυναίκες παύουν να έχουν έμμηνο ρύση προς τα τέλη της πέμπτης δεκαετίας τους, με μέση ηλικία εμμηνόπαυσης το 49ο έτος. Η εμμηνόπαυση που εμφανίζεται σε ηλικία μικρότερη των 40 ετών ονομάζεται πρώιμη εμμηνόπαυση. Μερικές γυναίκες μπορεί να εμφανίσουν εμμηνόπαυση μετά από χειρουργική αφαίρεση των ωοθηκών, χημειοθεραπεία , ακτινοβολία της κάτω κοιλιάς , ανοσολογικές διαταραχές, μεγάλο ψυχολογικό Shock.

Τα συμπτώματα που προκαλεί η εμμηνόπαυση οφείλονται κυρίως στην έλλειψη οιστρογόνων και παρουσιάζονται στη πλειοψηφία των γυναικών. Το 20% αυτών των γυναικών έχουν τόσο έντονα τα συμπτώματα ώστε είναι αναγκαία η παρέμβαση του γυναικολόγου. Οι περισσότερες νιώθουν εξάψεις οι οποίες παρουσιάζονται στο πάνω μέρος του σώματος, που συχνά συνοδεύονται από ερυθρότητα και έντονο ιδρώτα διαρκούν 1-2 min και μπορεί να συμβαίνουν και κατά τη διάρκεια του ύπνου. Επίσης μπορούν να παρουσιάζονται ξηρότητα του κόλπου , μείωση της σεξουαλικής διάθεσης , πονοκέφαλος , ταχυκαρδίες , κράμπες , κατάθλιψη ,ευερεθιστότητα ,αίσθημα παλμών κτλ.

Η διάγνωση τίθεται με τον προσδιορισμό των ορμονών FSH και LH ,ενω κατα το τεστ Παπανικολάου επιβεβαιώνεται η ατροφία του κόλπου, λόγω έλλειψης των οιστρογόνων.

Για την εξομάλυνση των συμπτωμάτων προτείνονται σωστή διατροφή , άσκηση , μείωση βάρους , διακοπή καπνίσματος και ενδεχομένως ορμονικά σκευάσματα.

Πρόκειται για καλοήηθεις σχηματισμούς από υπερανάπτυξη των κυττάρων που επενδύουν την μήτρα . Αν και προκειται για καλοήθειςσχηματισμούς σπάνια μπορεί να μετατραπούν σε καρκίνο (προ καρκινικοί πολύποδες).Το μέγεθος ενός πολύποδα της μήτρας μπορεί να είναι από μερικά χιλιοστά έως αρκετά εκατοστά.

Ο ιός HPV (Human Papiloma Virus) απασχολεί ένα μεγάλο ποσοστό του γυναικείου πληθυσμού , καθώς υπολογίζεται ότι το 70% των σεξουαλικά ενεργών γυναικών έχουν έρθει σε επαφή με ένα τουλάχιστον στέλεχος του Ιού . Ένα μικρό ποσοστό θα αναπτύξει καρκίνο του τραχήλου της μήτρας (7.9 στις 100,000 women).

Ο προληπτικός έλεγχος ( τεστ Παπ ,HPV-DNA ) έχει μειώσει τα ποσοστά της νόσου . Οι προκαρκινικές αλλοιώσεις συχνά δεν απαιτούν θεραπεία , καθώς υποχωρούν χωρίς χειρουργική παρέμβαση . Όταν χρειάζεται , απαιτείται εκτομή τμήματος του τραχήλου με laser , ηλεκτροδιαθερμία ή νυστέρι.
Τίθεται λοιπόν το ερώτημα εάν η επέμβαση στον τράχηλο επηρεάζει τη γονιμότητα.

Πρόσφατη έρευνα στο Πανεπιστήμιο της Iowa , ανέλυσε μια ομάδα από 1324 γυναίκες με αλλοιώσεις στον τράχηλο . Το 77% δεν υπεβλήθει σε χειρουργική επέμβαση.

Στο 9.4% των γυναικών τη μελέτης χρειάστηκε περισσότερο από ένα έτος να επιτύχουν εγκυμοσύνη . Στο μεγαλύτερο ποσοστό ήταν γυναίκες με αυξημένο βάρος, καπνίστριες , χαμηλού μορφωτικού επιπέδου και είχαν κάνει επέμβαση στον τράχηλο . Σημαντικό είναι το γεγονός ότι οι γυναίκες της μελέτης που είχαν κάνει απλή βιοψία τραχήλου υπό κολποσκοπικό έλεγχο δεν άργησαν να επιτύχουν εγκυμοσύνη σε αντίθεση με αυτές στις οποίες αφαιρέθηκε τμήμα του τραχήλου . Σε αυτές τις γυναίκες ήταν αυξημένο επίσης το ρίσκο πρόωρου τοκετού.

Ο τράχηλος της μήτρας έχει σημαντικό ρόλο στη διαδικασία της αναπαραγωγής . Περιέχει αδένες που παράγουν τραχηλική βλέννη , η οποία διευκολύνει τη μεταφορά του σπέρματος στον άνω γεννητικό σωλήνα . Εύλογο είναι λοιπόν οποιαδήποτε επέμβαση στον τράχηλο να μειώνει τον αριθμό των αδένων δυσχεραίνοντας τη διαδικασία ενώ πιθανή μετεγχειρητική στένωση του τραχήλου λειτουργεί σαν επιπλέον φραγμός . Επίσης οι επεμβάσεις στον τράχηλο μπορεί να οδηγούν σε ανοσολογικές διαταραχές και φλεγμονές του ενδομητρίου οι οποίες κάνουν τη διαδικασία της εμφύτευσης πιο δύσκολη.

Οι ασθενείς που χρειάζεται να υποβληθούν σε επέμβαση πρέπει να ενημερωθούν ότι μπορεί να καθυστερήσει μια προγραμματισμένη εγκυμοσύνη . Κατά τη διαδικασία της επέμβασης πρέπει να αφαιρεθεί ικανό τμήμα του τραχήλου για την αφαίρεση της βλάβης , αλλά όσον το δυνατόν λιγότερο για τη διατήρηση της γονιμότητας , αλλά και τη μείωση της πιθανότητας πρόωρου τοκετού και πρόωρης ρήξης των υμένων .